Charak Samhita
Progress:87.0%
तत् समासेन वक्ष्यामः पर्यायान्तरमाश्रितम्| पर्यायवचनं ह्यर्थविज्ञानायोपपद्यते ||४१||
now we shall sum up in few stanzas as this is a concluding chapter of this section called Indriya Sthana
english translation
tat samAsena vakSyAmaH paryAyAntaramAzritam| paryAyavacanaM hyarthavijJAnAyopapadyate ||41||
hk transliteration by Sanscriptअत्यर्थं पुनरेवेयं विवक्षा नो विधीयते| तस्मिन्नेवाधिकरणे यत् पूर्वमभिशब्दितम् ||४२||
Of course there is no intension to repeat all as those are already explained but just to have a quick revision and for more clear understanding these are explained here.
english translation
atyarthaM punareveyaM vivakSA no vidhIyate| tasminnevAdhikaraNe yat pUrvamabhizabditam ||42||
hk transliteration by Sanscriptवसतां चरमं कालं शरीरेषु शरीरिणाम्| अभ्युग्राणां विनाशाय देहेभ्यः प्रविवत्सताम् ||४३||
[Summary of all moribund signs] Now the signs and change in condition, as proposed and accepted by scriptural authority, will be described.
english translation
vasatAM caramaM kAlaM zarIreSu zarIriNAm| abhyugrANAM vinAzAya dehebhyaH pravivatsatAm ||43||
hk transliteration by Sanscriptइष्टांस्तितिक्षतां प्राणान् कान्तं वासं जिहासताम्| तन्त्रयन्त्रेषु भिन्नेषु तमोऽन्त्यं प्रविविक्षताम् ||४४||
This indicate departure of the soul having lived in the body for maximum period prepares to migrate out of the body after relinquishing the beloved prana (vital breath),
english translation
iSTAMstitikSatAM prANAn kAntaM vAsaM jihAsatAm| tantrayantreSu bhinneSu tamo'ntyaM pravivikSatAm ||44||
hk transliteration by Sanscriptविनाशायेह रूपाणि यान्यवस्थान्तराणि च| भवन्ति तानि वक्ष्यामि यथोद्देशं यथागमम् ||४५||
giving up the beautiful abode and entering into the final darkness when all the systems and organs are disintegrated.
english translation
vinAzAyeha rUpANi yAnyavasthAntarANi ca| bhavanti tAni vakSyAmi yathoddezaM yathAgamam ||45||
hk transliteration by Sanscript1.
वर्णस्वरीयमिन्द्रियम्
Varnasvariyam Indriyam Adhyaya (Fatal signs in complexion and voice)
2.
पुष्पितकमिन्द्रियम्
Pushpitakam Indriyam Adhyaya (Fatal signs of Tactile and Olfactory perception)
3.
परिमर्शनीयमिन्द्रियम्
Parimarshaneeyam Indriyam Adhyaya (Palpable signs of Imminent Death)
4.
इन्द्रियानीकमिन्द्रियम्
Indriyaneekam Indriyam Adhyaya (Fatal signs in five sense organs)
5.
पूर्वरूपीयमिन्द्रियम्
Purvarupeeyam Indriyam Adhyaya (Predicting prognosis of diseases by prodromal symptoms)
6.
कतमानिशरीरीयमिन्द्रियम्
Katamanisharireeyam Indriyam Adhyaya (Specific fatal clinical features)
7.
पन्नरूपीयमिन्द्रियम्
Pannarupiyam Indriyam Adhyaya (Fatal signs of changes in shadows, complexion, and luster)
8.
अवाक्शिरसीयमिन्द्रियम्
Avakshiraseeyam Indriyam Adhyaya (Fatal signs like inverted shadow of dying person)
9.
यस्यश्यावनिमित्तीयमिन्द्रियम्
Yasyashyavanimittiyam Indriyam Adhyaya (Signs and Symptoms useful for Palliative Care among Patients approaching Death)
10.
सद्योमरणीयमिन्द्रियम्
Sadyomaraneeyam Indriyam Adhyaya (Signs of instant death and incurable complications of several diseases)
11.
अणुज्योतीयमिन्द्रियम्
Anujyotiyam Indriyam Adhyaya (Signs and Symptoms of Imminent Death caused due to diminution of Agni)
गोमयचूर्णीयमिन्द्रियम्
Gomayachurniyam Indriyam Adhyaya (Auspicious and Inauspicious Characteristics of the messenger)
Progress:87.0%
तत् समासेन वक्ष्यामः पर्यायान्तरमाश्रितम्| पर्यायवचनं ह्यर्थविज्ञानायोपपद्यते ||४१||
now we shall sum up in few stanzas as this is a concluding chapter of this section called Indriya Sthana
english translation
tat samAsena vakSyAmaH paryAyAntaramAzritam| paryAyavacanaM hyarthavijJAnAyopapadyate ||41||
hk transliteration by Sanscriptअत्यर्थं पुनरेवेयं विवक्षा नो विधीयते| तस्मिन्नेवाधिकरणे यत् पूर्वमभिशब्दितम् ||४२||
Of course there is no intension to repeat all as those are already explained but just to have a quick revision and for more clear understanding these are explained here.
english translation
atyarthaM punareveyaM vivakSA no vidhIyate| tasminnevAdhikaraNe yat pUrvamabhizabditam ||42||
hk transliteration by Sanscriptवसतां चरमं कालं शरीरेषु शरीरिणाम्| अभ्युग्राणां विनाशाय देहेभ्यः प्रविवत्सताम् ||४३||
[Summary of all moribund signs] Now the signs and change in condition, as proposed and accepted by scriptural authority, will be described.
english translation
vasatAM caramaM kAlaM zarIreSu zarIriNAm| abhyugrANAM vinAzAya dehebhyaH pravivatsatAm ||43||
hk transliteration by Sanscriptइष्टांस्तितिक्षतां प्राणान् कान्तं वासं जिहासताम्| तन्त्रयन्त्रेषु भिन्नेषु तमोऽन्त्यं प्रविविक्षताम् ||४४||
This indicate departure of the soul having lived in the body for maximum period prepares to migrate out of the body after relinquishing the beloved prana (vital breath),
english translation
iSTAMstitikSatAM prANAn kAntaM vAsaM jihAsatAm| tantrayantreSu bhinneSu tamo'ntyaM pravivikSatAm ||44||
hk transliteration by Sanscriptविनाशायेह रूपाणि यान्यवस्थान्तराणि च| भवन्ति तानि वक्ष्यामि यथोद्देशं यथागमम् ||४५||
giving up the beautiful abode and entering into the final darkness when all the systems and organs are disintegrated.
english translation
vinAzAyeha rUpANi yAnyavasthAntarANi ca| bhavanti tAni vakSyAmi yathoddezaM yathAgamam ||45||
hk transliteration by Sanscript