•
रसायन अध्याय:
Rasayana Adhyaya (Rejuvenation therapy)
2.
वाजीकरणाऽध्याय:
Vajikarana Adhyaya (Aphrodisiac therapy, virility and treatment of sexual dysfunctions)
3.
ज्वरचिकित्सितम्
Jwara Chikitsa (Management of Jwara (different types of fever))
4.
रक्तपित्तचिकित्सितम्
Raktapitta Chikitsa (Management of Raktapitta (Bleeding Disorders))
5.
गुल्मचिकित्सितम्
Gulma Chikitsa (Management of Gulma)
6.
प्रमेहचिकित्सितम्
Prameha Chikitsa (Management of Prameha (Urinary Diseases including diabetes))
7.
कुष्ठचिकित्सितम्
Kushtha Chikitsa (Management of Kushtha (Skin Diseases))
8.
राजयक्ष्मचिकित्सितम्
Rajayakshma Chikitsa (Management of Rajayakshma (Wasting Diseases))
9.
उन्मादचिकित्सितम्
Unmada Chikitsa (Management of Unmada (Psychosis Disorders))
10.
अपस्मारचिकित्सितम्
Apasmara Chikitsa (Management of Apasmara (Seizure disorders))
11.
क्षतक्षीणचिकित्सितम्
Kshatakshina Chikitsa (Management of Kshata-kshina (Emaciation due to Trauma))
12.
श्वयथुचिकित्सितम्
Shvayathu Chikitsa (Management of Shvayathu (Various types of Swellings))
13.
उदरचिकित्सितम्
Udara Chikitsa (Management of Udara (Generalized enlargement of Abdomen))
14.
अर्शश्चिकित्सितम्
Arsha Chikitsa (Management of Arsha (Hemorrhoids))
15.
ग्रहणीदोषचिकित्सितम्
Grahani Dosha Chikitsa (Management of Grahani (Diseases of digestion and metabolism))
16.
पाण्डुरोगचिकित्सितम्
Pandu Chikitsa (Management of Pandu (Anemia and diseases due to blood deficiency))
17.
हिक्काश्वासचिकित्सितम्
Hikka Shwasa Chikitsa (Management of Hikka (Hiccups) and Shwasa (Dyspnea))
18.
कासचिकित्सितम्
Kasa Chikitsa (Management of Kasa (Cough of various origins))
19.
अतिसारचिकित्सितम्
Atisara Chikitsa (Management of Atisara (diarrhea and associated disorders))
20.
छर्दिचिकित्सितम्
Chhardi Chikitsa (Management of Chhardi (vomiting))
21.
विसर्पचिकित्सितम्
Visarpa Chikitsa (Management of Visarpa (acute spreading erysepalas))
22.
तृष्णाचिकित्सितम्
Trishna Chikitsa (Management of Trishna (Morbid thirst))
23.
विषचिकित्सितम्
Visha Chikitsa (Management of Visha (various types of poisoning))
24.
मदात्ययचिकित्सितम्
Madatyaya Chikitsa (Management of Madatyaya (Intoxication))
Progress:4.5%
अथेन्द्रस्तदायुर्वेदामृतमृषिभ्यः -सङ्क्रम्योवाच- एतत् सर्वमनुष्ठेयम्, अयं च शिवः कालो रसायनानां, दिव्याश्चौषधयो हिमवत्प्रभवाः [१] प्राप्तवीर्याः; तद्यथा- ऐन्द्री, ब्राह्मी, पयस्या, क्षीरपुष्पी, श्रावणी, महाश्रावणी, शतावरी, विदारी, जीवन्ती, पुनर्नवा, नागबला, स्थिरा, वचा, छत्रा, अतिच्छत्रा, मेदा, महामेदा, जीवनीयाश्चान्याः पयसा प्रयुक्ताः षण्मासात् परमायुर्वयश्च तरुणमनामयत्वं स्वरवर्णसम्पदमुपचयं मेधां स्मृतिमुत्तमबलमिष्टांश्चापरान् भावानावहन्ति सिद्धाः ||६||
sanskrit
[Indrokta Rasayana] Indra, having infused the nectar of Ayurveda to these rishis said – now all this has to be brought into action. Now is the auspicious time for Rasayana and the celestial drugs grown in Himalaya are also matured such as aindri, brahmi, payasya, ksheerapushpi, shravani, mahashravani, shatavari, vidari, jeevanti, punarnava, nagabala, sthira, vacha, chatra, atichchatra, meda, mahameda and other vitalizing drugs if taken with milk for six months will certainly induce maximum life span, youthful age, disease free, excellence of voice and complexion, corpulence, intellect, memory, quality strength and other desired effects.
english translation
athendrastadAyurvedAmRtamRSibhyaH -saGkramyovAca- etat sarvamanuSTheyam, ayaM ca zivaH kAlo rasAyanAnAM, divyAzcauSadhayo himavatprabhavAH [1] prAptavIryAH; tadyathA- aindrI, brAhmI, payasyA, kSIrapuSpI, zrAvaNI, mahAzrAvaNI, zatAvarI, vidArI, jIvantI, punarnavA, nAgabalA, sthirA, vacA, chatrA, aticchatrA, medA, mahAmedA, jIvanIyAzcAnyAH payasA prayuktAH SaNmAsAt paramAyurvayazca taruNamanAmayatvaM svaravarNasampadamupacayaM medhAM smRtimuttamabalamiSTAMzcAparAn bhAvAnAvahanti siddhAH ||6||
hk transliteration
ब्रह्मसुवर्चला नामौषधिर्या हिरण्यक्षीरा पुष्करसदृशपत्रा, आदित्यपर्णी नामौषधिर्या ‘सूर्यकान्ता’ इति विज्ञायते सुवर्णक्षीरा सूर्यमण्डलाकारपुष्पाच, नारीनामौषधिः‘अश्वबला’ इति विज्ञायते या बल्वजसदृशपत्रा काष्ठगोधा नामौषधिर्गोधाकारा, सर्पानामौषधिः सर्पाकारा, सोमो नामौषधिराजः पञ्चदशपर्वा स सोम इव हीयते वर्धते च, पद्मा नामौषधिः पद्माकारा पद्मरक्ता पद्मगन्धाच, अजा नामौषधिः ‘अजशृङ्गी’ इति विज्ञायते, नीला नामौषधिस्तु नीलक्षीरा नीलपुष्पा लताप्रतानबहुलेति; आसामोषधीनां यां यामेवोपलभेत तस्यास्तस्याः स्वरसस्य सौहित्यं गत्वा स्नेहभावितायामार्द्रपलाशद्रोण्यां सपिधानायां दिग्वासाः शयीत, तत्र प्रलीयते, षण्मासेन पुनः सम्भवति, तस्याजं पयः प्रत्यवस्थापनं; षण्मासेन देवतानुकारी भवति वयोवर्णस्वराकृतिबलप्रभाभिः, स्वयं चास्य सर्ववाचोगतानि प्रादुर्भवन्ति, दिव्यं चास्य चक्षुः श्रोत्रं च भवति, गतिर्योजनसहस्रं दशवर्षसहस्राण्यायुरनुपद्रवं चेति ||७||
sanskrit
Brahmasuvarchala is the herb having golden latex and lotus like leaves, adityaparni is the herb which is known as the “sun’s beloved” and has golden latex and flowers like sun disc, nari is the herb known as ashvabala having leaves like those of balwaja, kashthagodha is the iguana shaped herb, sarpa is the serpent shaped herb, soma is the king of herbs having fifteen nodes and increasing and decreasing according to the condition of the moon, padma is the herb having shape, colour and fragrance like that of lotus, aja is the herb known as ajashringi, neela is the climber plant having blue latex and flowers and diffused branches. Of these plants whichever are available should be taken in the form of juice in full quantity. Thereafter one should sleep naked in the covered tube made of wet palasha wood and anointed with fat. Then he disappears and reappears in six months. Then he should live on goat’s milk. In six months such a person becomes gods like in age, complexion, voice, face, strength and luster, great intuition, he attains divine vision and audition, becomes able to move up to thousand yojana and assumes unaffected life span of thousand years.
english translation
brahmasuvarcalA nAmauSadhiryA hiraNyakSIrA puSkarasadRzapatrA, AdityaparNI nAmauSadhiryA ‘sUryakAntA’ iti vijJAyate suvarNakSIrA sUryamaNDalAkArapuSpAca, nArInAmauSadhiH‘azvabalA’ iti vijJAyate yA balvajasadRzapatrA kASThagodhA nAmauSadhirgodhAkArA, sarpAnAmauSadhiH sarpAkArA, somo nAmauSadhirAjaH paJcadazaparvA sa soma iva hIyate vardhate ca, padmA nAmauSadhiH padmAkArA padmaraktA padmagandhAca, ajA nAmauSadhiH ‘ajazRGgI’ iti vijJAyate, nIlA nAmauSadhistu nIlakSIrA nIlapuSpA latApratAnabahuleti; AsAmoSadhInAM yAM yAmevopalabheta tasyAstasyAH svarasasya sauhityaM gatvA snehabhAvitAyAmArdrapalAzadroNyAM sapidhAnAyAM digvAsAH zayIta, tatra pralIyate, SaNmAsena punaH sambhavati, tasyAjaM payaH pratyavasthApanaM; SaNmAsena devatAnukArI bhavati vayovarNasvarAkRtibalaprabhAbhiH, svayaM cAsya sarvavAcogatAni prAdurbhavanti, divyaM cAsya cakSuH zrotraM ca bhavati, gatiryojanasahasraM dazavarSasahasrANyAyuranupadravaM ceti ||7||
hk transliteration
भवन्ति चात्र- दिव्यानामोषधीनां यः प्रभावः स भवद्विधैः| शक्यः सोढुमशक्यस्तु स्यात् सोढुमकृतात्मभिः ||८||
sanskrit
Here are the verses – The therapeutic impact of divine herbs can be sustained only by the individuals like you and not by those with uncontrolled self.
english translation
bhavanti cAtra- divyAnAmoSadhInAM yaH prabhAvaH sa bhavadvidhaiH| zakyaH soDhumazakyastu syAt soDhumakRtAtmabhiH ||8||
hk transliteration
ओषधीनां प्रभावेण तिष्ठतां स्वे च कर्मणि| भवतां निखिलं श्रेयः सर्वमेवोपपत्स्यते ||९||
sanskrit
By the effect of these herbs you will attain all desired merits while on your normal duties.
english translation
oSadhInAM prabhAveNa tiSThatAM sve ca karmaNi| bhavatAM nikhilaM zreyaH sarvamevopapatsyate ||9||
hk transliteration
वानप्रस्थैर्गृहस्थैश्च प्रयतैर्नियतात्मभिः| शक्या ओषधयो ह्येताः सेवितुं विषयाभिजाः ||१०||
sanskrit
The herbs growing in sacred lands can be utilized by forest dwellers as well as by householders as duly prescribed with self restraint.
english translation
vAnaprasthairgRhasthaizca prayatairniyatAtmabhiH| zakyA oSadhayo hyetAH sevituM viSayAbhijAH ||10||
hk transliteration
Charak Samhita
Progress:4.5%
अथेन्द्रस्तदायुर्वेदामृतमृषिभ्यः -सङ्क्रम्योवाच- एतत् सर्वमनुष्ठेयम्, अयं च शिवः कालो रसायनानां, दिव्याश्चौषधयो हिमवत्प्रभवाः [१] प्राप्तवीर्याः; तद्यथा- ऐन्द्री, ब्राह्मी, पयस्या, क्षीरपुष्पी, श्रावणी, महाश्रावणी, शतावरी, विदारी, जीवन्ती, पुनर्नवा, नागबला, स्थिरा, वचा, छत्रा, अतिच्छत्रा, मेदा, महामेदा, जीवनीयाश्चान्याः पयसा प्रयुक्ताः षण्मासात् परमायुर्वयश्च तरुणमनामयत्वं स्वरवर्णसम्पदमुपचयं मेधां स्मृतिमुत्तमबलमिष्टांश्चापरान् भावानावहन्ति सिद्धाः ||६||
sanskrit
[Indrokta Rasayana] Indra, having infused the nectar of Ayurveda to these rishis said – now all this has to be brought into action. Now is the auspicious time for Rasayana and the celestial drugs grown in Himalaya are also matured such as aindri, brahmi, payasya, ksheerapushpi, shravani, mahashravani, shatavari, vidari, jeevanti, punarnava, nagabala, sthira, vacha, chatra, atichchatra, meda, mahameda and other vitalizing drugs if taken with milk for six months will certainly induce maximum life span, youthful age, disease free, excellence of voice and complexion, corpulence, intellect, memory, quality strength and other desired effects.
english translation
athendrastadAyurvedAmRtamRSibhyaH -saGkramyovAca- etat sarvamanuSTheyam, ayaM ca zivaH kAlo rasAyanAnAM, divyAzcauSadhayo himavatprabhavAH [1] prAptavIryAH; tadyathA- aindrI, brAhmI, payasyA, kSIrapuSpI, zrAvaNI, mahAzrAvaNI, zatAvarI, vidArI, jIvantI, punarnavA, nAgabalA, sthirA, vacA, chatrA, aticchatrA, medA, mahAmedA, jIvanIyAzcAnyAH payasA prayuktAH SaNmAsAt paramAyurvayazca taruNamanAmayatvaM svaravarNasampadamupacayaM medhAM smRtimuttamabalamiSTAMzcAparAn bhAvAnAvahanti siddhAH ||6||
hk transliteration
ब्रह्मसुवर्चला नामौषधिर्या हिरण्यक्षीरा पुष्करसदृशपत्रा, आदित्यपर्णी नामौषधिर्या ‘सूर्यकान्ता’ इति विज्ञायते सुवर्णक्षीरा सूर्यमण्डलाकारपुष्पाच, नारीनामौषधिः‘अश्वबला’ इति विज्ञायते या बल्वजसदृशपत्रा काष्ठगोधा नामौषधिर्गोधाकारा, सर्पानामौषधिः सर्पाकारा, सोमो नामौषधिराजः पञ्चदशपर्वा स सोम इव हीयते वर्धते च, पद्मा नामौषधिः पद्माकारा पद्मरक्ता पद्मगन्धाच, अजा नामौषधिः ‘अजशृङ्गी’ इति विज्ञायते, नीला नामौषधिस्तु नीलक्षीरा नीलपुष्पा लताप्रतानबहुलेति; आसामोषधीनां यां यामेवोपलभेत तस्यास्तस्याः स्वरसस्य सौहित्यं गत्वा स्नेहभावितायामार्द्रपलाशद्रोण्यां सपिधानायां दिग्वासाः शयीत, तत्र प्रलीयते, षण्मासेन पुनः सम्भवति, तस्याजं पयः प्रत्यवस्थापनं; षण्मासेन देवतानुकारी भवति वयोवर्णस्वराकृतिबलप्रभाभिः, स्वयं चास्य सर्ववाचोगतानि प्रादुर्भवन्ति, दिव्यं चास्य चक्षुः श्रोत्रं च भवति, गतिर्योजनसहस्रं दशवर्षसहस्राण्यायुरनुपद्रवं चेति ||७||
sanskrit
Brahmasuvarchala is the herb having golden latex and lotus like leaves, adityaparni is the herb which is known as the “sun’s beloved” and has golden latex and flowers like sun disc, nari is the herb known as ashvabala having leaves like those of balwaja, kashthagodha is the iguana shaped herb, sarpa is the serpent shaped herb, soma is the king of herbs having fifteen nodes and increasing and decreasing according to the condition of the moon, padma is the herb having shape, colour and fragrance like that of lotus, aja is the herb known as ajashringi, neela is the climber plant having blue latex and flowers and diffused branches. Of these plants whichever are available should be taken in the form of juice in full quantity. Thereafter one should sleep naked in the covered tube made of wet palasha wood and anointed with fat. Then he disappears and reappears in six months. Then he should live on goat’s milk. In six months such a person becomes gods like in age, complexion, voice, face, strength and luster, great intuition, he attains divine vision and audition, becomes able to move up to thousand yojana and assumes unaffected life span of thousand years.
english translation
brahmasuvarcalA nAmauSadhiryA hiraNyakSIrA puSkarasadRzapatrA, AdityaparNI nAmauSadhiryA ‘sUryakAntA’ iti vijJAyate suvarNakSIrA sUryamaNDalAkArapuSpAca, nArInAmauSadhiH‘azvabalA’ iti vijJAyate yA balvajasadRzapatrA kASThagodhA nAmauSadhirgodhAkArA, sarpAnAmauSadhiH sarpAkArA, somo nAmauSadhirAjaH paJcadazaparvA sa soma iva hIyate vardhate ca, padmA nAmauSadhiH padmAkArA padmaraktA padmagandhAca, ajA nAmauSadhiH ‘ajazRGgI’ iti vijJAyate, nIlA nAmauSadhistu nIlakSIrA nIlapuSpA latApratAnabahuleti; AsAmoSadhInAM yAM yAmevopalabheta tasyAstasyAH svarasasya sauhityaM gatvA snehabhAvitAyAmArdrapalAzadroNyAM sapidhAnAyAM digvAsAH zayIta, tatra pralIyate, SaNmAsena punaH sambhavati, tasyAjaM payaH pratyavasthApanaM; SaNmAsena devatAnukArI bhavati vayovarNasvarAkRtibalaprabhAbhiH, svayaM cAsya sarvavAcogatAni prAdurbhavanti, divyaM cAsya cakSuH zrotraM ca bhavati, gatiryojanasahasraM dazavarSasahasrANyAyuranupadravaM ceti ||7||
hk transliteration
भवन्ति चात्र- दिव्यानामोषधीनां यः प्रभावः स भवद्विधैः| शक्यः सोढुमशक्यस्तु स्यात् सोढुमकृतात्मभिः ||८||
sanskrit
Here are the verses – The therapeutic impact of divine herbs can be sustained only by the individuals like you and not by those with uncontrolled self.
english translation
bhavanti cAtra- divyAnAmoSadhInAM yaH prabhAvaH sa bhavadvidhaiH| zakyaH soDhumazakyastu syAt soDhumakRtAtmabhiH ||8||
hk transliteration
ओषधीनां प्रभावेण तिष्ठतां स्वे च कर्मणि| भवतां निखिलं श्रेयः सर्वमेवोपपत्स्यते ||९||
sanskrit
By the effect of these herbs you will attain all desired merits while on your normal duties.
english translation
oSadhInAM prabhAveNa tiSThatAM sve ca karmaNi| bhavatAM nikhilaM zreyaH sarvamevopapatsyate ||9||
hk transliteration
वानप्रस्थैर्गृहस्थैश्च प्रयतैर्नियतात्मभिः| शक्या ओषधयो ह्येताः सेवितुं विषयाभिजाः ||१०||
sanskrit
The herbs growing in sacred lands can be utilized by forest dwellers as well as by householders as duly prescribed with self restraint.
english translation
vAnaprasthairgRhasthaizca prayatairniyatAtmabhiH| zakyA oSadhayo hyetAH sevituM viSayAbhijAH ||10||
hk transliteration