•
रसायन अध्याय:
Rasayana Adhyaya (Rejuvenation therapy)
2.
वाजीकरणाऽध्याय:
Vajikarana Adhyaya (Aphrodisiac therapy, virility and treatment of sexual dysfunctions)
3.
ज्वरचिकित्सितम्
Jwara Chikitsa (Management of Jwara (different types of fever))
4.
रक्तपित्तचिकित्सितम्
Raktapitta Chikitsa (Management of Raktapitta (Bleeding Disorders))
5.
गुल्मचिकित्सितम्
Gulma Chikitsa (Management of Gulma)
6.
प्रमेहचिकित्सितम्
Prameha Chikitsa (Management of Prameha (Urinary Diseases including diabetes))
7.
कुष्ठचिकित्सितम्
Kushtha Chikitsa (Management of Kushtha (Skin Diseases))
8.
राजयक्ष्मचिकित्सितम्
Rajayakshma Chikitsa (Management of Rajayakshma (Wasting Diseases))
9.
उन्मादचिकित्सितम्
Unmada Chikitsa (Management of Unmada (Psychosis Disorders))
10.
अपस्मारचिकित्सितम्
Apasmara Chikitsa (Management of Apasmara (Seizure disorders))
11.
क्षतक्षीणचिकित्सितम्
Kshatakshina Chikitsa (Management of Kshata-kshina (Emaciation due to Trauma))
12.
श्वयथुचिकित्सितम्
Shvayathu Chikitsa (Management of Shvayathu (Various types of Swellings))
13.
उदरचिकित्सितम्
Udara Chikitsa (Management of Udara (Generalized enlargement of Abdomen))
14.
अर्शश्चिकित्सितम्
Arsha Chikitsa (Management of Arsha (Hemorrhoids))
15.
ग्रहणीदोषचिकित्सितम्
Grahani Dosha Chikitsa (Management of Grahani (Diseases of digestion and metabolism))
16.
पाण्डुरोगचिकित्सितम्
Pandu Chikitsa (Management of Pandu (Anemia and diseases due to blood deficiency))
17.
हिक्काश्वासचिकित्सितम्
Hikka Shwasa Chikitsa (Management of Hikka (Hiccups) and Shwasa (Dyspnea))
18.
कासचिकित्सितम्
Kasa Chikitsa (Management of Kasa (Cough of various origins))
19.
अतिसारचिकित्सितम्
Atisara Chikitsa (Management of Atisara (diarrhea and associated disorders))
20.
छर्दिचिकित्सितम्
Chhardi Chikitsa (Management of Chhardi (vomiting))
21.
विसर्पचिकित्सितम्
Visarpa Chikitsa (Management of Visarpa (acute spreading erysepalas))
22.
तृष्णाचिकित्सितम्
Trishna Chikitsa (Management of Trishna (Morbid thirst))
23.
विषचिकित्सितम्
Visha Chikitsa (Management of Visha (various types of poisoning))
24.
मदात्ययचिकित्सितम्
Madatyaya Chikitsa (Management of Madatyaya (Intoxication))
Progress:4.3%
यथाक्रमं वातपित्ते श्लेष्मपित्ते कफे त्रिषु| विशेषतः प्रशस्यन्ते मला हेमादिधातुजाः ||६१||
sanskrit
However, in the use of Rasayana, the last one is preferred, the above types of shilajatu are useful in vata-pitta, kapha-pitta, kapha and tridosha respectively.
english translation
yathAkramaM vAtapitte zleSmapitte kaphe triSu| vizeSataH prazasyante malA hemAdidhAtujAH ||61||
hk transliteration
शिलाजतुप्रयोगेषु विदाहीनि गुरूणि च| वर्जयेत् सर्वकालं तु कुलत्थान् परिवर्जयेत् ||६२||
sanskrit
One should avoid vidahi and heavy substances particularly horse gram during consumption of shilajatu.
english translation
zilAjatuprayogeSu vidAhIni gurUNi ca| varjayet sarvakAlaM tu kulatthAn parivarjayet ||62||
hk transliteration
ते ह्यत्यन्तविरुद्धत्वादश्मनो भेदनाः परम्| लोके दृष्टास्ततस्तेषां प्रयोगःप्रतिषिध्यते ||६३||
sanskrit
Horse gram, due to exceedingly contradictory nature, breaks the stones as seen in the practice that is why its use is contraindicated.
english translation
te hyatyantaviruddhatvAdazmano bhedanAH param| loke dRSTAstatasteSAM prayogaHpratiSidhyate ||63||
hk transliteration
पयांसि तक्राणि रसाः सयूषास्तोयं समूत्रा विविधाः कषायाः| आलोडनार्थं गिरिजस्य शस्तास्ते ते प्रयोज्याः प्रसमीक्ष्यकार्यम् ||६४||
sanskrit
Milk, buttermilk, meat soup, vegetables soups, water, urine and various decoctions are used for dissolving shilajatu according to the object.
english translation
payAMsi takrANi rasAH sayUSAstoyaM samUtrA vividhAH kaSAyAH| AloDanArthaM girijasya zastAste te prayojyAH prasamIkSyakAryam ||64||
hk transliteration
न सोऽस्ति रोगो भुवि साध्यरूपः शिलाह्वयं यं न जयेत् प्रसह्य| तत् कालयोगैर्विधिभिः प्रयुक्तं स्वस्थस्य चोर्जां विपुलां ददाति ||६५||
sanskrit
There is no disease in the world which is not overcome by shilajatu. It also provides great energy to the healthy person if used methodically as prescribed.
english translation
na so'sti rogo bhuvi sAdhyarUpaH zilAhvayaM yaM na jayet prasahya| tat kAlayogairvidhibhiH prayuktaM svasthasya corjAM vipulAM dadAti ||65||
hk transliteration
Charak Samhita
Progress:4.3%
यथाक्रमं वातपित्ते श्लेष्मपित्ते कफे त्रिषु| विशेषतः प्रशस्यन्ते मला हेमादिधातुजाः ||६१||
sanskrit
However, in the use of Rasayana, the last one is preferred, the above types of shilajatu are useful in vata-pitta, kapha-pitta, kapha and tridosha respectively.
english translation
yathAkramaM vAtapitte zleSmapitte kaphe triSu| vizeSataH prazasyante malA hemAdidhAtujAH ||61||
hk transliteration
शिलाजतुप्रयोगेषु विदाहीनि गुरूणि च| वर्जयेत् सर्वकालं तु कुलत्थान् परिवर्जयेत् ||६२||
sanskrit
One should avoid vidahi and heavy substances particularly horse gram during consumption of shilajatu.
english translation
zilAjatuprayogeSu vidAhIni gurUNi ca| varjayet sarvakAlaM tu kulatthAn parivarjayet ||62||
hk transliteration
ते ह्यत्यन्तविरुद्धत्वादश्मनो भेदनाः परम्| लोके दृष्टास्ततस्तेषां प्रयोगःप्रतिषिध्यते ||६३||
sanskrit
Horse gram, due to exceedingly contradictory nature, breaks the stones as seen in the practice that is why its use is contraindicated.
english translation
te hyatyantaviruddhatvAdazmano bhedanAH param| loke dRSTAstatasteSAM prayogaHpratiSidhyate ||63||
hk transliteration
पयांसि तक्राणि रसाः सयूषास्तोयं समूत्रा विविधाः कषायाः| आलोडनार्थं गिरिजस्य शस्तास्ते ते प्रयोज्याः प्रसमीक्ष्यकार्यम् ||६४||
sanskrit
Milk, buttermilk, meat soup, vegetables soups, water, urine and various decoctions are used for dissolving shilajatu according to the object.
english translation
payAMsi takrANi rasAH sayUSAstoyaM samUtrA vividhAH kaSAyAH| AloDanArthaM girijasya zastAste te prayojyAH prasamIkSyakAryam ||64||
hk transliteration
न सोऽस्ति रोगो भुवि साध्यरूपः शिलाह्वयं यं न जयेत् प्रसह्य| तत् कालयोगैर्विधिभिः प्रयुक्तं स्वस्थस्य चोर्जां विपुलां ददाति ||६५||
sanskrit
There is no disease in the world which is not overcome by shilajatu. It also provides great energy to the healthy person if used methodically as prescribed.
english translation
na so'sti rogo bhuvi sAdhyarUpaH zilAhvayaM yaM na jayet prasahya| tat kAlayogairvidhibhiH prayuktaM svasthasya corjAM vipulAM dadAti ||65||
hk transliteration