•
रसायन अध्याय:
Rasayana Adhyaya (Rejuvenation therapy)
2.
वाजीकरणाऽध्याय:
Vajikarana Adhyaya (Aphrodisiac therapy, virility and treatment of sexual dysfunctions)
3.
ज्वरचिकित्सितम्
Jwara Chikitsa (Management of Jwara (different types of fever))
4.
रक्तपित्तचिकित्सितम्
Raktapitta Chikitsa (Management of Raktapitta (Bleeding Disorders))
5.
गुल्मचिकित्सितम्
Gulma Chikitsa (Management of Gulma)
6.
प्रमेहचिकित्सितम्
Prameha Chikitsa (Management of Prameha (Urinary Diseases including diabetes))
7.
कुष्ठचिकित्सितम्
Kushtha Chikitsa (Management of Kushtha (Skin Diseases))
8.
राजयक्ष्मचिकित्सितम्
Rajayakshma Chikitsa (Management of Rajayakshma (Wasting Diseases))
9.
उन्मादचिकित्सितम्
Unmada Chikitsa (Management of Unmada (Psychosis Disorders))
10.
अपस्मारचिकित्सितम्
Apasmara Chikitsa (Management of Apasmara (Seizure disorders))
11.
क्षतक्षीणचिकित्सितम्
Kshatakshina Chikitsa (Management of Kshata-kshina (Emaciation due to Trauma))
12.
श्वयथुचिकित्सितम्
Shvayathu Chikitsa (Management of Shvayathu (Various types of Swellings))
13.
उदरचिकित्सितम्
Udara Chikitsa (Management of Udara (Generalized enlargement of Abdomen))
14.
अर्शश्चिकित्सितम्
Arsha Chikitsa (Management of Arsha (Hemorrhoids))
15.
ग्रहणीदोषचिकित्सितम्
Grahani Dosha Chikitsa (Management of Grahani (Diseases of digestion and metabolism))
16.
पाण्डुरोगचिकित्सितम्
Pandu Chikitsa (Management of Pandu (Anemia and diseases due to blood deficiency))
17.
हिक्काश्वासचिकित्सितम्
Hikka Shwasa Chikitsa (Management of Hikka (Hiccups) and Shwasa (Dyspnea))
18.
कासचिकित्सितम्
Kasa Chikitsa (Management of Kasa (Cough of various origins))
19.
अतिसारचिकित्सितम्
Atisara Chikitsa (Management of Atisara (diarrhea and associated disorders))
20.
छर्दिचिकित्सितम्
Chhardi Chikitsa (Management of Chhardi (vomiting))
21.
विसर्पचिकित्सितम्
Visarpa Chikitsa (Management of Visarpa (acute spreading erysepalas))
22.
तृष्णाचिकित्सितम्
Trishna Chikitsa (Management of Trishna (Morbid thirst))
23.
विषचिकित्सितम्
Visha Chikitsa (Management of Visha (various types of poisoning))
24.
मदात्ययचिकित्सितम्
Madatyaya Chikitsa (Management of Madatyaya (Intoxication))
Progress:2.7%
अथातः करप्रचितीयं रसायनपादंव्याख्यास्यामः ||१||
sanskrit
Now we shall expound the third quarter "Karaprachitiyam Rasayana Pada".
english translation
athAtaH karapracitIyaM rasAyanapAdaMvyAkhyAsyAmaH ||1||
hk transliteration
इति ह स्माह भगवानात्रेयः||२||
sanskrit
Thus said Lord Atreya.
english translation
iti ha smAha bhagavAnAtreyaH||2||
hk transliteration
करप्रचितानां यथोक्तगुणानामामलकानामुद्धृतास्थ्नां शुष्कचूर्णितानां पुनर्माघे फाल्गुने वा मासे त्रिःसप्तकृत्वः स्वरसपरिपीतानां पुनः शुष्कचूर्णीकृतानामाढकमेकंग्राहयेत्, अथ जीवनीयानां बृंहणीयानां स्तन्यजननानां शुक्रजननानां वयःस्थापनानां षड्विरेचनशताश्रितीयोक्तानामौषधगणानांचन्दनागुरुधवतिनिशखदिरशिंशपासनसाराणांचाणुशःत्तानामभयाबिभीतकपिप्पलीवचाचव्यचित्रकविडङ्गानां च समस्तानामाढकमेकं दशगुणेनाम्भसा साधयेत्, तस्मिन्नाढकावशेषे रसे सुपूते तान्यामलकचूर्णानि दत्त्वा गोमयाग्निभिर्वंशविदलशरतेजनाग्निभिर्वा साधयेद्यावदपनयाद्रसस्य, तमनुपदग्धमुपहृत्यायसीषु पात्रीष्वास्तीर्य शोषयेत्, सुशुष्कं तत् कृष्णाजिनस्योपरि दृषदि श्लक्ष्णपिष्टमयःस्थाल्यां निधापयेत्सम्यक्, तच्चूर्णमयश्चूर्णाष्टभागसम्प्रयुक्तं मधुसर्पिर्भ्यामग्निबलमभिसमीक्ष्य प्रयोजयेदिति ||३||
sanskrit
[Amalakayasa Brahma Rasayana] The hand plucked fruits of amalaki having qualities described should be taken, their seeds are removed and they are dried and powdered. Later in the month of Magha and Phalguna, this amalaki powder should be impregnated 21 times with the juice of fresh amalaki fruits, dried and powdered again. 2 kg 560 gms of this powder should be taken. Then the drugs belonging to the groups vitalizer, bulk promoting, galactogouge, semen promoting and age sustainers mentioned in the chapter on six hundred evacuatives and finely cut heartwood of sandal, aguru, dhava, tinisha, khadira, shimshapa, asana and also of haritaki, bibhitaka, pippali, vacha, chavya, chitraka and vidanga – all together should be taken in the quantity of 2 kg 560 gms and boiled in ten times of water. When one tenth of the original volume remains, the decoction should be filtered well and added with the above powder of amalaka. Now this should be heated on cow dung fire or the fire of bamboo chips or reed stalks till the liquid portion is completely evaporated. This uncharred material should be collected and is spread on iron plates for drying. When it is dried well, it should be powdered finely with stone slabs on the deer hide and stored carefully in an iron pot. This powder added with one forth quantity of iron powder (bhasma) and mixed with honey and ghee should be used according to one’s digestive capacity.
english translation
karapracitAnAM yathoktaguNAnAmAmalakAnAmuddhRtAsthnAM zuSkacUrNitAnAM punarmAghe phAlgune vA mAse triHsaptakRtvaH svarasaparipItAnAM punaH zuSkacUrNIkRtAnAmADhakamekaMgrAhayet, atha jIvanIyAnAM bRMhaNIyAnAM stanyajananAnAM zukrajananAnAM vayaHsthApanAnAM SaDvirecanazatAzritIyoktAnAmauSadhagaNAnAMcandanAgurudhavatinizakhadiraziMzapAsanasArANAMcANuzaHttAnAmabhayAbibhItakapippalIvacAcavyacitrakaviDaGgAnAM ca samastAnAmADhakamekaM dazaguNenAmbhasA sAdhayet, tasminnADhakAvazeSe rase supUte tAnyAmalakacUrNAni dattvA gomayAgnibhirvaMzavidalazaratejanAgnibhirvA sAdhayedyAvadapanayAdrasasya, tamanupadagdhamupahRtyAyasISu pAtrISvAstIrya zoSayet, suzuSkaM tat kRSNAjinasyopari dRSadi zlakSNapiSTamayaHsthAlyAM nidhApayetsamyak, taccUrNamayazcUrNASTabhAgasamprayuktaM madhusarpirbhyAmagnibalamabhisamIkSya prayojayediti ||3||
hk transliteration
भवन्तिचात्र- एतद्रसायनं पूर्वं वसिष्ठःकश्यपोऽङ्गिराः| जमदग्निर्भरद्वाजो भृगुरन्ये च तद्विधाः ||४||
sanskrit
Here are the verses- This Rasayana preparation in ancient times was used by Vasishtha, Kashyapa, Angiras, Jamadagni, Bharadwaja, Bhrigu and similar other rishis
english translation
bhavanticAtra- etadrasAyanaM pUrvaM vasiSThaHkazyapo'GgirAH| jamadagnirbharadvAjo bhRguranye ca tadvidhAH ||4||
hk transliteration
प्रयुज्य प्रयता मुक्ताः श्रमव्याधिजराभयात्| यावदैच्छंस्तपस्तेपुस्तत्प्रभावान्महाबलाः ||५||
sanskrit
who by consumption of this medication became free from exertion, disease, senility and fear and acquired great strength due to its effect and performed penance as desired.
english translation
prayujya prayatA muktAH zramavyAdhijarAbhayAt| yAvadaicchaMstapastepustatprabhAvAnmahAbalAH ||5||
hk transliteration
Charak Samhita
Progress:2.7%
अथातः करप्रचितीयं रसायनपादंव्याख्यास्यामः ||१||
sanskrit
Now we shall expound the third quarter "Karaprachitiyam Rasayana Pada".
english translation
athAtaH karapracitIyaM rasAyanapAdaMvyAkhyAsyAmaH ||1||
hk transliteration
इति ह स्माह भगवानात्रेयः||२||
sanskrit
Thus said Lord Atreya.
english translation
iti ha smAha bhagavAnAtreyaH||2||
hk transliteration
करप्रचितानां यथोक्तगुणानामामलकानामुद्धृतास्थ्नां शुष्कचूर्णितानां पुनर्माघे फाल्गुने वा मासे त्रिःसप्तकृत्वः स्वरसपरिपीतानां पुनः शुष्कचूर्णीकृतानामाढकमेकंग्राहयेत्, अथ जीवनीयानां बृंहणीयानां स्तन्यजननानां शुक्रजननानां वयःस्थापनानां षड्विरेचनशताश्रितीयोक्तानामौषधगणानांचन्दनागुरुधवतिनिशखदिरशिंशपासनसाराणांचाणुशःत्तानामभयाबिभीतकपिप्पलीवचाचव्यचित्रकविडङ्गानां च समस्तानामाढकमेकं दशगुणेनाम्भसा साधयेत्, तस्मिन्नाढकावशेषे रसे सुपूते तान्यामलकचूर्णानि दत्त्वा गोमयाग्निभिर्वंशविदलशरतेजनाग्निभिर्वा साधयेद्यावदपनयाद्रसस्य, तमनुपदग्धमुपहृत्यायसीषु पात्रीष्वास्तीर्य शोषयेत्, सुशुष्कं तत् कृष्णाजिनस्योपरि दृषदि श्लक्ष्णपिष्टमयःस्थाल्यां निधापयेत्सम्यक्, तच्चूर्णमयश्चूर्णाष्टभागसम्प्रयुक्तं मधुसर्पिर्भ्यामग्निबलमभिसमीक्ष्य प्रयोजयेदिति ||३||
sanskrit
[Amalakayasa Brahma Rasayana] The hand plucked fruits of amalaki having qualities described should be taken, their seeds are removed and they are dried and powdered. Later in the month of Magha and Phalguna, this amalaki powder should be impregnated 21 times with the juice of fresh amalaki fruits, dried and powdered again. 2 kg 560 gms of this powder should be taken. Then the drugs belonging to the groups vitalizer, bulk promoting, galactogouge, semen promoting and age sustainers mentioned in the chapter on six hundred evacuatives and finely cut heartwood of sandal, aguru, dhava, tinisha, khadira, shimshapa, asana and also of haritaki, bibhitaka, pippali, vacha, chavya, chitraka and vidanga – all together should be taken in the quantity of 2 kg 560 gms and boiled in ten times of water. When one tenth of the original volume remains, the decoction should be filtered well and added with the above powder of amalaka. Now this should be heated on cow dung fire or the fire of bamboo chips or reed stalks till the liquid portion is completely evaporated. This uncharred material should be collected and is spread on iron plates for drying. When it is dried well, it should be powdered finely with stone slabs on the deer hide and stored carefully in an iron pot. This powder added with one forth quantity of iron powder (bhasma) and mixed with honey and ghee should be used according to one’s digestive capacity.
english translation
karapracitAnAM yathoktaguNAnAmAmalakAnAmuddhRtAsthnAM zuSkacUrNitAnAM punarmAghe phAlgune vA mAse triHsaptakRtvaH svarasaparipItAnAM punaH zuSkacUrNIkRtAnAmADhakamekaMgrAhayet, atha jIvanIyAnAM bRMhaNIyAnAM stanyajananAnAM zukrajananAnAM vayaHsthApanAnAM SaDvirecanazatAzritIyoktAnAmauSadhagaNAnAMcandanAgurudhavatinizakhadiraziMzapAsanasArANAMcANuzaHttAnAmabhayAbibhItakapippalIvacAcavyacitrakaviDaGgAnAM ca samastAnAmADhakamekaM dazaguNenAmbhasA sAdhayet, tasminnADhakAvazeSe rase supUte tAnyAmalakacUrNAni dattvA gomayAgnibhirvaMzavidalazaratejanAgnibhirvA sAdhayedyAvadapanayAdrasasya, tamanupadagdhamupahRtyAyasISu pAtrISvAstIrya zoSayet, suzuSkaM tat kRSNAjinasyopari dRSadi zlakSNapiSTamayaHsthAlyAM nidhApayetsamyak, taccUrNamayazcUrNASTabhAgasamprayuktaM madhusarpirbhyAmagnibalamabhisamIkSya prayojayediti ||3||
hk transliteration
भवन्तिचात्र- एतद्रसायनं पूर्वं वसिष्ठःकश्यपोऽङ्गिराः| जमदग्निर्भरद्वाजो भृगुरन्ये च तद्विधाः ||४||
sanskrit
Here are the verses- This Rasayana preparation in ancient times was used by Vasishtha, Kashyapa, Angiras, Jamadagni, Bharadwaja, Bhrigu and similar other rishis
english translation
bhavanticAtra- etadrasAyanaM pUrvaM vasiSThaHkazyapo'GgirAH| jamadagnirbharadvAjo bhRguranye ca tadvidhAH ||4||
hk transliteration
प्रयुज्य प्रयता मुक्ताः श्रमव्याधिजराभयात्| यावदैच्छंस्तपस्तेपुस्तत्प्रभावान्महाबलाः ||५||
sanskrit
who by consumption of this medication became free from exertion, disease, senility and fear and acquired great strength due to its effect and performed penance as desired.
english translation
prayujya prayatA muktAH zramavyAdhijarAbhayAt| yAvadaicchaMstapastepustatprabhAvAnmahAbalAH ||5||
hk transliteration