•
प्रथमोऽध्यायः
Chapter 1
2.
द्वितीयोऽध्ययः
Chapter 2
3.
तृतीयोऽध्यायः
Chapter 3
4.
चतुर्थोऽध्यायः
Chapter 4
5.
पञ्चमोऽध्यायः
Chapter 5
6.
षष्ठोऽध्यायः
Chapter 6
7.
सप्तमोऽध्यायः
Chapter 7
8.
अष्टमोऽध्यायः
Chapter 8
9.
नवमोऽध्यायः
Chapter 9
10.
दशमोऽध्यायः
Chapter 10
11.
एकादशोऽध्यायः
Chapter 11
12.
द्वादशोऽध्यायः
Chapter 12
13.
त्रयोदशोऽध्यायः
Chapter 13
14.
चतुर्दशोऽध्यायः
Chapter 14
15.
पञ्चदशोऽध्यायः
Chapter 15
16.
षोडशोऽध्यायः
Chapter 16
17.
सप्तदशोऽध्यायः
Chapter 17
18.
अष्टादशोऽध्यायः
Chapter 18
19.
एकोनविंशोऽध्यायः
Chapter 19
20.
विंशोऽध्यायः
Chapter 20
21.
एकविंशोऽध्यायः
Chapter 21
22.
द्वाविंशोऽध्यायः
Chapter 22
23.
त्रयोविंशोऽध्यायः
Chapter 23
24.
चतुर्विंशोऽध्यायः
Chapter 24
25.
पञ्चविंशोऽध्यायः
Chapter 25
26.
षड्विंशोऽध्यायः
Chapter 26
Progress:3.1%
भगवानपि मनुना यथावदुपकल्पितापचितिः प्रियव्रतनारदयोरविषममभिसमीक्षमाणयोरात्मसमवस्थानमवाङ्मनसं क्षयमव्यवहृतं प्रवर्तयन्नगमत् ।। ५-१-२१ ।।
sanskrit
Lord Brahmā was then worshiped by Manu, who respectfully satisfied him as well as he could. Priyavrata and Nārada also looked upon Brahmā with no tinges of resentment. Having engaged Priyavrata in accepting his father’s request, Lord Brahmā returned to his abode, Satyaloka, which is indescribable by the endeavor of mundane mind or words. ।। 5-1-21 ।।
english translation
इसके पश्चात् मनु ने ब्रह्माजी को संतुष्ट करते हुए विधिवत् पूजा की। प्रियव्रत तथा नारद ने भी किसी प्रकार का विरोध दिखाये बिना ब्रह्माजी की ओर देखा। प्रियव्रत से उसके पिता की मनौती स्वीकार कराकर ब्रह्माजी अपने धाम सत्यलोक को चले गये, जिसका वर्णन भौतिक मन तथा वाणी के परे है। ।। ५-१-२१ ।।
hindi translation
bhagavAnapi manunA yathAvadupakalpitApacitiH priyavratanAradayoraviSamamabhisamIkSamANayorAtmasamavasthAnamavAGmanasaM kSayamavyavahRtaM pravartayannagamat || 5-1-21 ||
hk transliteration by Sanscriptमनुरपि परेणैवं प्रतिसन्धितमनोरथः सुरर्षिवरानुमतेनात्मजमखिलधरामण्डलस्थितिगुप्तय आस्थाप्य स्वयमतिविषमविषयविषजलाशयाशाया उपरराम ।। ५-१-२२ ।।
sanskrit
Svāyambhuva Manu, with the assistance of Lord Brahmā, thus fulfilled his desires. With the permission of the great sage Nārada, he delivered to his son the governmental responsibility for maintaining and protecting all the planets of the universe. He thus achieved relief from the most dangerous, poisonous ocean of material desires. ।। 5-1-22 ।।
english translation
इस प्रकार ब्रह्माजी की सहायता से स्वायंभुव मनु का मनोरथ पूर्ण हुआ। उन्होंने महर्षि नारद की अनुमति से अपने पुत्र को समस्त भूमण्डल के पालन का भार सौंप दिया और इस तरह स्वयं भौतिक कामनाओं के अति दुस्तर तथा विषमय सागर से निवृत्ति प्राप्त कर ली। ।। ५-१-२२ ।।
hindi translation
manurapi pareNaivaM pratisandhitamanorathaH surarSivarAnumatenAtmajamakhiladharAmaNDalasthitiguptaya AsthApya svayamativiSamaviSayaviSajalAzayAzAyA upararAma || 5-1-22 ||
hk transliteration by Sanscriptइति ह वाव स जगतीपतिरीश्वरेच्छयाधिनिवेशितकर्माधिकारोऽखिलजगद्बन्धध्वंसनपरानुभावस्य भगवत आदिपुरुषस्याङ्घ्रियुगलानवरतध्यानानुभावेन परिरन्धितकषायाशयोऽवदातोऽपि मानवर्धनो महतां महीतलमनुशशास ।। ५-१-२३ ।।
sanskrit
Following the order of the Supreme Personality of Godhead, Mahārāja Priyavrata fully engaged in worldly affairs, yet he always thought of the lotus feet of the Lord, which are the cause of liberation from all material attachment. Although Priyavrata Mahārāja was completely freed from all material contamination, he ruled the material world just to honor the orders of his superiors. ।। 5-1-23 ।।
english translation
भगवान् की आज्ञा का पालन करते हुए महाराज प्रियव्रत सांसारिक कार्यों में अनुरक्त रहने लगे, किन्तु उन्हें सदैव भगवान् के उन चरणकमलों का ध्यान बना रहा जो समस्त भौतिक आसक्ति से मुक्ति दिलाने वाले हैं। यद्यपि महाराज प्रियव्रत समस्त भौतिक कल्मषों से विमुक्त थे, किन्तु अपने बड़ों का मान रखने के लिए ही वे इस संसार पर शासन करने लगे। ।। ५-१-२३ ।।
hindi translation
iti ha vAva sa jagatIpatirIzvarecchayAdhinivezitakarmAdhikAro'khilajagadbandhadhvaMsanaparAnubhAvasya bhagavata AdipuruSasyAGghriyugalAnavaratadhyAnAnubhAvena parirandhitakaSAyAzayo'vadAto'pi mAnavardhano mahatAM mahItalamanuzazAsa || 5-1-23 ||
hk transliteration by Sanscriptअथ च दुहितरं प्रजापतेर्विश्वकर्मण उपयेमे बर्हिष्मतीं नाम तस्यामु ह वाव आत्मजानात्मसमानशीलगुणकर्मरूपवीर्योदारान् दश भावयाम्बभूव कन्यां च यवीयसीमूर्जस्वतीं नाम ।। ५-१-२४ ।।
sanskrit
Thereafter, Mahārāja Priyavrata married Barhiṣmatī, the daughter of the prajāpati named Viśvakarmā. In her he begot ten sons equal to him in beauty, character, magnanimity and other qualities. He also begot a daughter, the youngest of all, named Ūrjasvatī. ।। 5-1-24 ।।
english translation
तदनन्तर महाराज प्रियव्रत ने प्रजापति विश्वकर्मा की कन्या बर्हिष्मती से विवाह किया। उससे उन्हें दस पुत्र प्राप्त हुए जो सुन्दरता, चरित्र, उदारता तथा अन्य गुणों में उन्हीं के समान थे। उनके एक पुत्री भी हुई जो सबसे छोटी थी। उसका नाम ऊर्जस्वती था। ।। ५-१-२४ ।।
hindi translation
atha ca duhitaraM prajApatervizvakarmaNa upayeme barhiSmatIM nAma tasyAmu ha vAva AtmajAnAtmasamAnazIlaguNakarmarUpavIryodArAn daza bhAvayAmbabhUva kanyAM ca yavIyasImUrjasvatIM nAma || 5-1-24 ||
hk transliteration by Sanscriptआग्नीध्रेध्मजिह्वयज्ञबाहुमहावीरहिरण्यरेतोघृतपृष्ठसवनमेधातिथिवीतिहोत्रकवय इति सर्व एवाग्निनामानः ।। ५-१-२५ ।।
sanskrit
The ten sons of Mahārāja Priyavrata were named Āgnīdhra, Idhmajihva, Yajñabāhu, Mahāvīra, Hiraṇyaretā, Ghṛtapṛṣṭha, Savana, Medhātithi, Vītihotra and Kavi. These are also names of Agni, the fire-god. ।। 5-1-25 ।।
english translation
महाराज प्रियव्रत के दस पुत्रों के नाम थे—आग्नीध्र, इध्मजिह्व, यज्ञबाहु, महावीर, हिरण्यरेता, घृतपृष्ठ, सवन, मेधातिथि, वीतिहोत्र तथा कवि। ये अग्निदेव के भी नाम हैं। ।। ५-१-२५ ।।
hindi translation
AgnIdhredhmajihvayajJabAhumahAvIrahiraNyaretoghRtapRSThasavanamedhAtithivItihotrakavaya iti sarva evAgninAmAnaH || 5-1-25 ||
hk transliteration by SanscriptSrimad Bhagavatam
Progress:3.1%
भगवानपि मनुना यथावदुपकल्पितापचितिः प्रियव्रतनारदयोरविषममभिसमीक्षमाणयोरात्मसमवस्थानमवाङ्मनसं क्षयमव्यवहृतं प्रवर्तयन्नगमत् ।। ५-१-२१ ।।
sanskrit
Lord Brahmā was then worshiped by Manu, who respectfully satisfied him as well as he could. Priyavrata and Nārada also looked upon Brahmā with no tinges of resentment. Having engaged Priyavrata in accepting his father’s request, Lord Brahmā returned to his abode, Satyaloka, which is indescribable by the endeavor of mundane mind or words. ।। 5-1-21 ।।
english translation
इसके पश्चात् मनु ने ब्रह्माजी को संतुष्ट करते हुए विधिवत् पूजा की। प्रियव्रत तथा नारद ने भी किसी प्रकार का विरोध दिखाये बिना ब्रह्माजी की ओर देखा। प्रियव्रत से उसके पिता की मनौती स्वीकार कराकर ब्रह्माजी अपने धाम सत्यलोक को चले गये, जिसका वर्णन भौतिक मन तथा वाणी के परे है। ।। ५-१-२१ ।।
hindi translation
bhagavAnapi manunA yathAvadupakalpitApacitiH priyavratanAradayoraviSamamabhisamIkSamANayorAtmasamavasthAnamavAGmanasaM kSayamavyavahRtaM pravartayannagamat || 5-1-21 ||
hk transliteration by Sanscriptमनुरपि परेणैवं प्रतिसन्धितमनोरथः सुरर्षिवरानुमतेनात्मजमखिलधरामण्डलस्थितिगुप्तय आस्थाप्य स्वयमतिविषमविषयविषजलाशयाशाया उपरराम ।। ५-१-२२ ।।
sanskrit
Svāyambhuva Manu, with the assistance of Lord Brahmā, thus fulfilled his desires. With the permission of the great sage Nārada, he delivered to his son the governmental responsibility for maintaining and protecting all the planets of the universe. He thus achieved relief from the most dangerous, poisonous ocean of material desires. ।। 5-1-22 ।।
english translation
इस प्रकार ब्रह्माजी की सहायता से स्वायंभुव मनु का मनोरथ पूर्ण हुआ। उन्होंने महर्षि नारद की अनुमति से अपने पुत्र को समस्त भूमण्डल के पालन का भार सौंप दिया और इस तरह स्वयं भौतिक कामनाओं के अति दुस्तर तथा विषमय सागर से निवृत्ति प्राप्त कर ली। ।। ५-१-२२ ।।
hindi translation
manurapi pareNaivaM pratisandhitamanorathaH surarSivarAnumatenAtmajamakhiladharAmaNDalasthitiguptaya AsthApya svayamativiSamaviSayaviSajalAzayAzAyA upararAma || 5-1-22 ||
hk transliteration by Sanscriptइति ह वाव स जगतीपतिरीश्वरेच्छयाधिनिवेशितकर्माधिकारोऽखिलजगद्बन्धध्वंसनपरानुभावस्य भगवत आदिपुरुषस्याङ्घ्रियुगलानवरतध्यानानुभावेन परिरन्धितकषायाशयोऽवदातोऽपि मानवर्धनो महतां महीतलमनुशशास ।। ५-१-२३ ।।
sanskrit
Following the order of the Supreme Personality of Godhead, Mahārāja Priyavrata fully engaged in worldly affairs, yet he always thought of the lotus feet of the Lord, which are the cause of liberation from all material attachment. Although Priyavrata Mahārāja was completely freed from all material contamination, he ruled the material world just to honor the orders of his superiors. ।। 5-1-23 ।।
english translation
भगवान् की आज्ञा का पालन करते हुए महाराज प्रियव्रत सांसारिक कार्यों में अनुरक्त रहने लगे, किन्तु उन्हें सदैव भगवान् के उन चरणकमलों का ध्यान बना रहा जो समस्त भौतिक आसक्ति से मुक्ति दिलाने वाले हैं। यद्यपि महाराज प्रियव्रत समस्त भौतिक कल्मषों से विमुक्त थे, किन्तु अपने बड़ों का मान रखने के लिए ही वे इस संसार पर शासन करने लगे। ।। ५-१-२३ ।।
hindi translation
iti ha vAva sa jagatIpatirIzvarecchayAdhinivezitakarmAdhikAro'khilajagadbandhadhvaMsanaparAnubhAvasya bhagavata AdipuruSasyAGghriyugalAnavaratadhyAnAnubhAvena parirandhitakaSAyAzayo'vadAto'pi mAnavardhano mahatAM mahItalamanuzazAsa || 5-1-23 ||
hk transliteration by Sanscriptअथ च दुहितरं प्रजापतेर्विश्वकर्मण उपयेमे बर्हिष्मतीं नाम तस्यामु ह वाव आत्मजानात्मसमानशीलगुणकर्मरूपवीर्योदारान् दश भावयाम्बभूव कन्यां च यवीयसीमूर्जस्वतीं नाम ।। ५-१-२४ ।।
sanskrit
Thereafter, Mahārāja Priyavrata married Barhiṣmatī, the daughter of the prajāpati named Viśvakarmā. In her he begot ten sons equal to him in beauty, character, magnanimity and other qualities. He also begot a daughter, the youngest of all, named Ūrjasvatī. ।। 5-1-24 ।।
english translation
तदनन्तर महाराज प्रियव्रत ने प्रजापति विश्वकर्मा की कन्या बर्हिष्मती से विवाह किया। उससे उन्हें दस पुत्र प्राप्त हुए जो सुन्दरता, चरित्र, उदारता तथा अन्य गुणों में उन्हीं के समान थे। उनके एक पुत्री भी हुई जो सबसे छोटी थी। उसका नाम ऊर्जस्वती था। ।। ५-१-२४ ।।
hindi translation
atha ca duhitaraM prajApatervizvakarmaNa upayeme barhiSmatIM nAma tasyAmu ha vAva AtmajAnAtmasamAnazIlaguNakarmarUpavIryodArAn daza bhAvayAmbabhUva kanyAM ca yavIyasImUrjasvatIM nAma || 5-1-24 ||
hk transliteration by Sanscriptआग्नीध्रेध्मजिह्वयज्ञबाहुमहावीरहिरण्यरेतोघृतपृष्ठसवनमेधातिथिवीतिहोत्रकवय इति सर्व एवाग्निनामानः ।। ५-१-२५ ।।
sanskrit
The ten sons of Mahārāja Priyavrata were named Āgnīdhra, Idhmajihva, Yajñabāhu, Mahāvīra, Hiraṇyaretā, Ghṛtapṛṣṭha, Savana, Medhātithi, Vītihotra and Kavi. These are also names of Agni, the fire-god. ।। 5-1-25 ।।
english translation
महाराज प्रियव्रत के दस पुत्रों के नाम थे—आग्नीध्र, इध्मजिह्व, यज्ञबाहु, महावीर, हिरण्यरेता, घृतपृष्ठ, सवन, मेधातिथि, वीतिहोत्र तथा कवि। ये अग्निदेव के भी नाम हैं। ।। ५-१-२५ ।।
hindi translation
AgnIdhredhmajihvayajJabAhumahAvIrahiraNyaretoghRtapRSThasavanamedhAtithivItihotrakavaya iti sarva evAgninAmAnaH || 5-1-25 ||
hk transliteration by Sanscript