Charak Samhita

Progress:47.9%

नहि ज्ञानावयवेन कृत्स्ने ज्ञेये विज्ञानमुत्पद्यते| विप्रतिपन्नास्तु खलु रोगज्ञाने उपक्रमयुक्तिज्ञाने चापि विप्रतिपद्यन्ते | ते यदा गुरुव्याधितं लघुव्याधितरूपमासादयन्ति, तदा तमल्पदोषं मत्वा संशोधनकालेऽस्मै मृदु संशोधनं प्रयच्छन्तो भूय एवास्य दोषानुदीरयन्ति| यदा तु लघुव्याधितं गुरुव्याधितरूपमासादयन्ति, तदा तं महादोषं मत्वा संशोधनकालेऽस्मै तीक्ष्णं संशोधनं प्रयच्छन्तो दोषानतिनिर्हृत्य शरीरमस्य क्षिण्वन्ति| एवमवयवेन ज्ञानस्य कृत्स्ने ज्ञेये ज्ञानमभिमन्यमानाः परिस्खलन्ति| विदितवेदितव्यास्तु भिषजः सर्वं सर्वथा यथासम्भवं परीक्ष्यं परीक्ष्याध्यवस्यन्तो न क्वचिदपि विप्रतिपद्यन्ते, यथेष्टमर्थमभिनिर्वर्तयन्ति चेति ||४||

sanskrit

[Consequence of improper diagnosis] A partial knowledge of any subject does not provide thorough understanding of the entire scientific concept. Those who fail to diagnose a case properly, also fail to prescribe a rational remedy for the same. For instance, when they consider the severely ill person having mild disease and, administer mild evacuative drug which fails to expel (udeerana) out dosha. Similarly, when they consider mildly ill patient to have severe disease and administer strong evacuative drug which eliminates the doshas excessively causing weakness in the body. Thus those who regard the partial knowledge as sufficient to provide complete understanding of the entire object, fail in their pursuit. On the other hand, the physicians who have thorough knowledge from all aspects and take action after examining the entire situation by all means as far as possible they achieve the desired objective.

english translation

nahi jJAnAvayavena kRtsne jJeye vijJAnamutpadyate| vipratipannAstu khalu rogajJAne upakramayuktijJAne cApi vipratipadyante | te yadA guruvyAdhitaM laghuvyAdhitarUpamAsAdayanti, tadA tamalpadoSaM matvA saMzodhanakAle'smai mRdu saMzodhanaM prayacchanto bhUya evAsya doSAnudIrayanti| yadA tu laghuvyAdhitaM guruvyAdhitarUpamAsAdayanti, tadA taM mahAdoSaM matvA saMzodhanakAle'smai tIkSNaM saMzodhanaM prayacchanto doSAnatinirhRtya zarIramasya kSiNvanti| evamavayavena jJAnasya kRtsne jJeye jJAnamabhimanyamAnAH pariskhalanti| viditaveditavyAstu bhiSajaH sarvaM sarvathA yathAsambhavaM parIkSyaM parIkSyAdhyavasyanto na kvacidapi vipratipadyante, yatheSTamarthamabhinirvartayanti ceti ||4||

hk transliteration